Kwas chelidonowy jako obiecujący lek

Kwas chelidonowy (chelidonic acid) to związek chemiczny występujący naturalnie m.in. w glistniku jaskółcze ziele (Chelidonium majus Linne) oraz dymnicy lekarskiej - Fumaria officinalis L.. Występuje nie tylko w rodzinie Papaveraceae, ale również w rodzaju Saussurea z rodziny Asteraceae.

Pod względem chemicznym jest to kwas 4-okso-4 H -pirano-2,6-dikarboksylowy.

W ostatnich latach wykazano jego interesujące właściwości farmakologiczne, zwłaszcza osteogenne. Wspomaga różnicowanie komórek mezenchymalnych do osteoblastów, co może być istotne w regeneracji tkanki kostnej.

W badaniach in vitro i na modelach zwierzęcych obserwowano ochronny wpływ kwasu chelidonowego (i jego soli wapniowej – chelidonianu wapnia) na regenerację tkanki kostnej. Zatem kwas chelidonowy ma pewien potencjał w leczeniu złamań kości. Kwas chelidonowy oraz jego pochodne są badane jako substancje wspomagające leczenie osteoporozy i innych schorzeń kości.

Kwas chelidonowy charakteryzuje się też działaniem przeciwzapalnym, przeciwdepresyjnym, immunoregulującym oraz przeciwnowotworowym.

Może być jednym ze składników preparatów kompleksowych używanych również w terapiach wspomagających leczenie cukrzycy, niektórych chorób zapalnych i nowotworowych.

W literaturze naukowej nie ma jeszcze jednoznacznie ustalonych bezpiecznych i skutecznych dawek kwasu chelidonowego dla ludzi – wszystkie doniesienia dotyczyły badań przedklinicznych (in vitro, modele zwierzęce).

Kwas chelidonowy występuje w całej roślinie, jednakże w największej ilości w podziemnych częściach roślin

Zawartość kwasu chelidonowego w suchym surowcu może wynosić od kilku do kilkudziesięciu mg/g, zależnie od metody ekstrakcji i badanej części rośliny:

• Saussurea controversa – w publikacji opisano, że ekstrakty z tej rośliny mogą zawierać 45 mg/g suchego ekstraktu kwasu chelidonowego oraz aż 70 mg/g jego soli wapniowej w ekstrakcie.​

• Chelidonium majus (glistnik jaskółcze ziele) – zawartość kwasu chelidonowego w korzeniach i kłączach ok. 5–20 mg/g suchej masy (wartość uzależniona od fazy rozwojowej i metody ekstrakcji).

Kwas chelidonowy wykazuje ogólne działanie przeciwnowotworowe hamujące proliferację komórek nowotworowych, indukuje apoptozę oraz wpływa na szlaki cytokin i mediatorów zapalnych (TNF-α).

Jest wymieniany jako inhibitor glutaminianowej dekarboksylazy oraz czynnik zmniejszający produkcję TNF-α i uwalnianie histaminy, co może być istotne w hamowaniu rozwoju niektórych typów nowotworów zależnych od stanu zapalnego.

W literaturze określany jest jako substancja o potencjale przeciwnowotworowym w szerokim kontekście, bez jednoznacznej specjalizacji względem konkretnego typu nowotworu – na obecnym etapie badań nie wykazano selektywnej skuteczności wobec określonego raka, a jedynie hamowanie proliferacji wybranych linii komórek nowotworowych in vitro (głównie dotyczących raka kości/kostniakomięsaka i niektórych innych linii nowotworowych).