Artemisia absinthium Linne; ang. Wormwood; niem. Wermut; rodzina: astrowate - Asteraceae, złożone - Compositae.
Surowiec: liść, kwitnące wierzchołki pędów (folium, summitates; leaf, flowering top).
Fot. Sproszkowany piołun.
Składniki: olejek eteryczny zawierający alfa- I beta-thujone (35%), sesquiterpenes lactones (absinthin, artemetin, matricin, isoabsinthin, artemolin); acetylenes; flavonoids; phenolic acid, lignans (diayangambin and epiyangambin).
Zawiera 0,15-0,4% goryczek i 0,2-1,% olejku eterycznego. Zgodnie z Pharm. Eur. Indeks goryczy nie mniej niż 10000, olejku nie mniej niż 0,2% w suchym surowcu. Goryczki mają budowę lektonu seskwiterpenowego, najważniejsze to: absyntyna, dimer gwajanolidowy artabsyna, dimer izoabsyntyna, absyntolid, artenolid. Do monomerów laktonów seskwiterpenowych należą artanolid, dezacetyloglobicyna, parishina B i C i matrycyna. Olejek zawiera chamazulen, beta tujon, octan trans-sabinylu, cis-epoksy-ocimen,octan chryzantenylu, tujan, alkohol – thujyl, linalol, cyneol, alfa-bisabolol, kurkumen beta, spatulenol. W surowcu obecne są flawonoidy (kwercetyna, kemferol), flawony (artemisytyna), kwas kawowy, kumaryny, lignany, poliacetyleny.
Fot. Pęd piołunu.
Działanie: goryczkowe (gorzkie), trawienne, żołądkowe, antydrobnoustrojowe, przeciwpasożytnicze, przeciwdepresyjne. Na pasożyty działa bójczo w stanie świeżym, po wysuszeniu raczej wątpliwie. Pobudza wydzielanie wszystkich soków trawiennych, wzmaga apetyt, pobudza ogólnie; zwalcza pasożyty przewodu pokarmowego i skórne (ocet piołunowy na świeżym zielu, nalewka ze świeżego surowca, macerat na świeżym zielu); przeciwzapalnie, rozkurczowo, odkażająco.
Thujon i thujol występują w wielu olejkach eterycznych, np. Tanacetum vulgare, Artemisia absinthium, Salvia officinalis, Thuja - żywotnik. Thujon to keton terpenowy, natomiast thujol jest alkoholem terpenowym. W olejku z Salvia i Thuja (ok. 55%) dominuje alfa-thujon, a w olejku z Artemisia absinthium (do 42%) i Tanacetum vulgare – beta-thujon (ok. 55%). Związki te działają pierwotniakobójczo oraz cytotoksycznie dla płazińców, np. przywr z rodzaju Schistosoma.
Zastosowanie: zaburzenia trawienne, parazytozy, brak łaknienia, depresja.
Dr med. G. Madaus: Absinthium (Folia et flores rec.) - świeże liście i kwiatostany piołunu jako środek pobudzający czynności żołądka, tonicum, rozkurczowy, pobudzający przemianę materii. Przy skurczach, nerwowości, zaburzeniach trawiennych.
Dawki: nalewka 1-4 ml trzy razy dziennie (1:1 in 25% ethanolu); napar 1-2 łyżeczki na filiżankę wrzątku 3 razy dziennie.
Komisja E: 2-3 g surowca do naparu.
British Pharmacopoeia Codex BPC (1898) 3-10 ml nalewki.
BHP – British Herbal Pharmacopoeia 1990 r. 1-2 g surowca, 1-2 ml ekstraktu płynnego (1:1 in 25%) trzy razy dziennie.
Dr Madaus: D1-D6 na etanolu 60%, 15-20 kropli 3 razy dziennie w łyżce wody.
Ocet piołunowy - Acetum Absinthii - 1:7-10 na occie 10%; 3 razy dziennie po 5 ml w wodzie. 25-30 ml jednorazowo po rozcieńczeniu wodą, na czczo (choroby grzybowe przewodu pokarmowego, pasożyty). Do wcierania w skórę i włosy nierozcieńczony przy chorobach pasożytniczych. Do opryskiwania ubrania jako repelent. Do oprysku roślin zaatakowanych przez szkodniki (0,5-1% roztwory wodne, dobrze jest dodać trochę mydła lub polisorbatu - Tween - jako środków zwilżających - powierzchniowo czynnych).
Freshtinktur Absinthii 1:10 na etanolu 70%; świeży materiał posiekany nożem ceramicznym; 1-5 ml 1-3 razy dziennie w wodzie. Do nacierania obolałych, uderzonych miejsc. Do wcierania we włosy przy chorobach mikologicznych i pasożytach.
Napar - Infusum Absinthii 2-3% - 2-3 filiżanki dziennie.
Olej piołunowy - Oleum Absinhii 1:10, na ciepło (do 50 stopni C), na świeżym materiale roślinnym uprzednio zwilżonym spirytusem; posiekać przed zalaniem. Olej najlepszy to winogronowy, rydzowy (lnicznik = lnianka), ryżowy i konopny. Zażywać 1 łyżkę oleju piołunowego 1 raz dziennie. Pomocny przy chorobach wątroby i pęcherzyka żółciowego oraz wzdęciach i zaparciach. Ponadto do wcierań przeciwreumatycznych, przy przeziębieniu, do masażu odprężającego i wzmacniającego ogólnie. Dawniej olej piołunowy był stosowany również w leczeniu wyprysków i ran.
